خیریه سازمانی است که بدون دریافت سود، امکاناتی را برای افرادی که به آن نیاز دارند، فراهم میکند. معمولا افراد جامعه شناختی کلی از تاثیر بخشهای دیگر مانند بخش تولید دارند، ولی از خیریهها و تأثیر آن بر همبستگی اجتماعی، افزایش فعالیت مدنی و دستیابی به عدالت شناخت چندانی وجود ندارد. برای فهم بهتر از نمونة حمایتهای مردمی در حوزه علم و فناوری، به سراغ یکی از مطرحترین مؤسسات در این حوزه، یعنی مؤسسه ماکسپلانک رفتهایم.
مؤسسه ماکسپلانک رسالت خود را تحقیق در حوزههای پایهای و کارآمد علمی میداند. به باور آنها تحقیقاتِ پایهای مهمترین وجه برای فهم جهان است. این مؤسسه در عین توجه به تحقیقات بنیادین، تلاش خود را معطوف به به حوزههایی کردهاست که مستقیماً به زیستِ روزمره افراد گره خورده است. مؤسسه از متخصصان حوزههای مختلف علوم طبیعی و انسانی برای پرداختن به موضوعات و پروژههای مهم تعریف شده، دعوت کرده است. مؤسسه ماکسپلانک مدعی است که بهترینهای هر حوزه را «زیر یک سقف» جمع کرده و هر چه را که این متخصصان برای رسیدن به اهدافشان به آن نیاز دارند، در اختیارشان قرار دادهاست.
این مؤسسه مستقلاً بهواسطه دریافت کمکهای خیرخواهانه از سراسر جهان، به فعالیتهای خود ادامه میدهد. بخشی از این کمکها مستقیماً از طرف خیرین به دانشجویان دکتریِ این مؤسسه اهدا میشود؛ به این ترتیب که مثلاً خیّری دانشجویی را حمایت مالی میکند تا دورۀ دکتریِ خودش را در این مؤسسه با گذراندنِ پروژههایی که مؤسسه به او واگذار میکند، سپری کند. لیستی از فارغالتحصیلان در سایت مؤسسه قابل مشاهده است که قریب به اتفاق آنها به کمک فعالیتهای خیرخواهانهی مردمی، بورسیه گرفتهاند و روی پروژههای تحقیقاتیِ مؤسسه کار کردهاند.
فعالیت مؤسسه ماکسپلانک از سال 1948 (با محوریت کشور آلمان؛ مرکز اصلی این مؤسسه در شهر مونیخ است) آغاز شده و حاصل این تلاش، 20 جایزة نوبل بوده است. مؤسسه ماکسپلانک دارای 86 نهاد اداری در سراسر جهان است و در ازای دریافت هدایا، به مخاطبان تعهد میدهد که این مبالغ برای تحقیق و توسعه در 3 حوزه زیستپزشکی/شیمی، فیزیک، تکنولوژی/علوم انسانی و اجتماعی هزینه خواهد شد.
در اغلب کشورهای جهان، اکثر کمکهای خیریه به سازمانهای غیرانتفاعی مانند کلیسا، بیمارستانها و دانشگاهها صورت میگیرد و این راهی است که انتظار داریم در کشور ما نیز پیموده شود. وقف در حوزه علم و دانش نوعی سرمایهگذاری برای بهبود آینده است. اگر فرصت علمآموزی برای افراد بیشتری فراهم باشد و دانشگاهها شرایط بهتری برای گسترش علم و دانش داشته باشند، تحقیقات بیشتری در زمینههای علمی صورت می پذیرد و جامعه با داشتن پشتوانة علمی قویتر به سمت رشد و تعالی پیش می رود.