افزایش وقف در نزدیکی اعیاد

تحقیقات نشان داده است که در نزدیکی اعیاد ملی و مذهبی، در تمام نقاط جهان، میزان وقف چندین برابر دیگر ایام سال می‌شود؛ برای مثال سازمان‌های مردم­‌نهاد در ایالات متحدة آمریکا و بریتانیا اعلام کرده­اند که نزدیک به 34 درصد از کمک‌های سالیانه خود را تنها در نزدیکی ایام کریسمس، هانیکا (عید تحویل سال یهودیان)، و عید پاک دریافت می‌کنند که 18 درصد از آن تنها در ماه آخر سال (دسامبر) است. تفاوت میزان وقف به اندازه‌ای است که سازمان‌های مردم‌­نهاد ایام نزدیک اعیاد را «ایام طلائی» می‌نامند (یو اس تودی 2014).

بسیاری معتقدند که در کنار هزاران دلیلی که برای این امر می‌تواند وجود داشته باشد، یک دلیل به­طور روشن‌تری مورد توجه است؛ افراد در این ایام احساس رضایت و شادی بیشتری دارند. از این­رو، تلاش می‌کنند تا این خرسندی را از طریق وقف با هم‌نوعان خود تقسیم کنند. شاید در ابتدا این دلیل کمی ساده‌نگرانه به­نظر برسد، اما بنا بر مطالعاتی که آکادمی ملی علوم منتشر کرده است، هم‌نوع دوستی به فرایندهای عصب‌شناختی مربوط است (دزرت سان 2018) و شواهد عصب‌شناختی این ایده را تأیید می­کند.

دو بخش از مغز در هنگام وقف فعالیت بیشتری دارند؛ بخش مزولیمبیک (که مربوط به ترشح هورمون‌های احساس خوشایندی مانند دوپامین است) و به هنگام غذا خوردن، دریافت پول، وقف و ... فعال می‌شود. بخش دیگر ناحیه بروکا است که مربوط به وابستگی‌های اجتماعی است و از احساس تنهایی و جدایی از جامعه امنتاع می‌کند. بر مبنای این شواهد استدلال شده است که در نزدیکی اعیاد افراد به سه دلیل بیشتر وقف می‌کنند: 1. به دلیل آنکه افراد شاد هستند و این اقدام را از روی خرسندی انجام می‌دهند 2. به دلیل اینکه خود این کار شادی به همراه می‌آورد 3. به دلیل علقه‌های اجتماعی و عدم احساس تنهایی که خصوصاً در نزدیکی اعیاد اهمیت بیشتری پیدا می‌کند (همان).

همچنین، دلایل جامعه‌شناختی و روانشناختی نیز سعی در تشریح این موضوع دارند. روانشناسان معتقدند که در نزدیکی اعیادی مانند سال نو، افراد به اعمال سال گذشته خود نگاه کرده و در صورتی­که در آن خطاهای زیادی ببینند یا احساس کنند که کمتر از میزان انتظارشان مفید بوده­اند، دست به اقدامات نیکوکارانه می‌زنند تا احساس مفید بودن در آنها تقویت شود یا کارنامه خود را از پربارتر کنند (واشنگتن پست 2018).

جامعه‌شناسان نیز معتقدند که اعیاد ملی و مذهبی، نه تنها همبستگی اجتماعی را افزایش می‌دهند، بلکه ماندگاری سنت‌ها را تضمین می‌کنند. در این زمان­ها احساس و اقدامات نوع‌دوستانه هم به دلیل همبستگیِ تقویت شده در این ایام و هم از روی سنتِ به­جا مانده از نسل‌های گذشته دائماً تکرار می‌شود (همان).

قابل ذکر است که در کشورهایی که اکثریت مردم مسلمان‌اند این آمار بیشتر هم می‌شود؛ چراکه یکی از تأکیدات اسلام بر اهمیت وقف است. به همین دلیل اعیادی چون عید قربان و سنت‌هایی مانند خمس و ذکات به انگیزه‌های نهادین افراد اضافه می‌شوند.

 

منابع:

Desert Sun, The Science Behind Why Giving to Charity Feels So Good, 7/12/2018

US Today, Charitable giving increases as holiday season ramps up, 11/11/2014

Washington post, Americans Are Wildly Generous at the Holidays, And Then It Stops, 23/11/2018