ثبت نام


وقف به علم و فناوری در جهان

۱۴۰۰/۱۲/۲۳
794

وقف و امور خیر در تمام جهان سابقه‌ای دیرینه دارد و رد آن را می‌توان حتی در تمدن‌های اولیه مشاهده کرد. از دیرباز افراد بخشی از دارایی مادی یا معنوی خود را، بدون هیچ چشم‌داشتی، به دیگران وقف کرده­اند. این عمل به­تدریج جایگاه بالاتری در جوامع انسانی یافت، تا جاییکه بسیاری از ادیان بر اهمیت کار خیر تأکید دارند. به مرور زمان، به­خصوص پس از تغییر شکل دولت‌ها به شکل امروزی‌شان، خیریه‌ها و نهادهای مردمی جایگاه نیروی سومی را در جامعه بدست آوردند که در کنار بازار و دولت، نقشی مهم در جوامع کنونی بازی می‌کنند. امروزه عمده مصارف وجوه خیریه‌ها صرف بیمارستان‌ها، گروه‌های آسیب‌پذیر و توسعه علم و فناوری می‌شود. این در حالی است که در ایران وقف به علم و فناوری هنوز جزو اولویت‌های اول خیرین نیست.

بنیاد کمک­های خیریه­ای (Charities Aids Foundation) اید هر سه سال یک­بار، گزارشی از وضعیت وقف در نقاط مختلف جهان و به تفکیک کشورها ارائه می‌کند. این بنیاد در سال 2019 گزارشی منتشر کرد که با تعریف چند شاخص وضعیت وقف در کشورهای مختلف را نشان می­دهد. مطابق آن ایالات متحدة آمریکا، از نظر میزان وقف و کار داوطلبانه، دارای رتبه اول در میان کشورهای جهان است. همچنین بسیاری دیگر از کشورهای توسعه­یافته مانند بریتانیا، کانادا و استرالیا دارای رتبه‌های زیر 10 هستند. در این رتبه‌بندی ایران در جایگاه بیست­و­سوم قرار دارد.

جدول شماره 1: میزان وقف به‌­طور کلی و میزان وقف به آموزش و فناوری

 

میزان کل وقف در 2019 (میلیارد دلار)

میزان وقف به علم و فناوری (میلیارد دلار)

درصد

ایالات متحده آمریکا

450

49.6

11.2

بریتانیا

14.2

3.55

25

کانادا

10.3

1.64

21

استرالیا

3.9

0.82

21

ایران

-

0.03

نامشخص

در هر چهار کشور اول این رتبه­‌بندی، به‌­طور میانگین، ماهیانه بیش از 80 دلار از سوی هر خانوار وقف شده است. طبق آخرین مطالعات درمورد جامعه خیرین، 48 درصد از این افراد دلیل خود را برای وقف «اهمیت دادن و حمایت از موضوعی که برای آن وقف کرده­اند» می‌دانند و 7 درصد از آنها از روی عادات خانوادگی یا سنت به سمت کار خیر رفته‌اند. همچنین، در میان کمک‌های صورت گرفته به نهادهای آموزشی، بیشترین کمک سهم حمایت از پروژه‌های علمی و فناورانه بوده است.

هرچند در ایران در رسانه‌ها و رویدادهای خیریه‌ای، کمتر اسم بنیادهای دانشگاهی شنیده می‌شود، اما نقش فعالیت‌های این بنیادها به صورت روزافزونی در رشد علم و فناوری پررنگ می‌شود. طبق اطلاعاتی که بنیاد حامیان علم و فناوری ایران در دست دارد، در سال 1399، مجموع کمک‌های نقدی و غیر نقدی خیرین به بنیادهای دانشگاهی همکارِ بنیاد علم و فناوری ایران برابر989.333.000.000 ریال (تقریباً حدود 4 میلیون دلار) بوده که بخش اصلی این کمک­ها صرف پروژه‌های عمرانی، مانند خرید یا بازسازی ساختمان‌ها شده است؛ نظیر پروژه‌های ا مربوط به احداث یا تعمیر ساختمان دانشگاه‌ها، خوابگاه‌ها، کتابخانه‌ها و آزمایشگاه‌ها. مصارف دیگر این کمک‌های نقدی به تدارک تجهیزات (رایانه، وسایل آزمایشگاه، کتاب و...)، جوایز به دانشجویان و اساتید، تأمین هزینه دارو و درمان و حمایت از مراسم‌ها باز می‌گردد. از بین بنیادهای دانشگاهی کشور، بیشترین حمایت‌های را بنیاد حامیان دانشگاه شریف و بعد از آن بنیاد حامیان دانشگاه شیراز دریافت کرده­اند. هرچند کل مبلغ دریافت­شده از بنیادهای دانشگاهی در سال گذشته میزان قابل توجهی بوده، اما نیازهای آموزش عالی، بودجه مورد نیاز پژوهش‌ها و پروژه‌های کارآفرینانه و حمایت از دانشجویان و دیگر فعالیت­های پژوهشی، حمایت بیشتری را می­‌طلبد.

منابع:

  1. Charities Aid Foundation, 2019, CAF Austalia giving 2019, cafonline.org
  2. Charities Aid Foundation, 2019, CAF Canada giving 2019, cafonline.org
  3. Charities Aid Foundation, 2019, CAF UK giving 2019, cafonline.org
  4. Charities Aid Foundation, 2019, CAF USA giving 2019, cafonline.org
  5. Charities Aid Foundation, 2019, CAF World Giving Index (10th edition), cafonline.org
Developed By Ali Dasmeh || JOP || Feb 2018