فراموشی رمز عبور
ثبت نام
وقف و امور خیر در تمام جهان سابقه‌ای دیرینه دارد و رد آن را می‌توان حتی در تمدن‌های اولیه مشاهده کرد. از دیرباز افراد بخشی از دارایی مادی یا معنوی خود را، بدون هیچ چشم‌داشتی، به دیگران وقف کردهاند. این عمل بهتدریج جایگاه بالاتری در جوامع انسانی یافت، تا جاییکه بسیاری از ادیان بر اهمیت کار خیر تأکید دارند. به مرور زمان، بهخصوص پس از تغییر شکل دولت‌ها به شکل امروزی‌شان، خیریه‌ها و نهادهای مردمی جایگاه نیروی سومی را در جامعه بدست آوردند که در کنار بازار و دولت، نقشی مهم در جوامع کنونی بازی می‌کنند. امروزه عمده مصارف وجوه خیریه‌ها صرف بیمارستان‌ها، گروه‌های آسیب‌پذیر و توسعه علم و فناوری می‌شود. این در حالی است که در ایران وقف به علم و فناوری هنوز جزو اولویت‌های اول خیرین نیست.
بنیاد کمکهای خیریهای (Charities Aids Foundation) اید هر سه سال یکبار، گزارشی از وضعیت وقف در نقاط مختلف جهان و به تفکیک کشورها ارائه می‌کند. این بنیاد در سال 2019 گزارشی منتشر کرد که با تعریف چند شاخص وضعیت وقف در کشورهای مختلف را نشان میدهد. مطابق آن ایالات متحدة آمریکا، از نظر میزان وقف و کار داوطلبانه، دارای رتبه اول در میان کشورهای جهان است. همچنین بسیاری دیگر از کشورهای توسعهیافته مانند بریتانیا، کانادا و استرالیا دارای رتبه‌های زیر 10 هستند. در این رتبه‌بندی ایران در جایگاه بیستوسوم قرار دارد.
جدول شماره 1: میزان وقف به‌طور کلی و میزان وقف به آموزش و فناوری
|
|
میزان کل وقف در 2019 (میلیارد دلار) |
میزان وقف به علم و فناوری (میلیارد دلار) |
درصد |
|
ایالات متحده آمریکا |
450 |
49.6 |
11.2 |
|
بریتانیا |
14.2 |
3.55 |
25 |
|
کانادا |
10.3 |
1.64 |
21 |
|
استرالیا |
3.9 |
0.82 |
21 |
|
ایران |
- |
0.03 |
نامشخص |
در هر چهار کشور اول این رتبه‌بندی، به‌طور میانگین، ماهیانه بیش از 80 دلار از سوی هر خانوار وقف شده است. طبق آخرین مطالعات درمورد جامعه خیرین، 48 درصد از این افراد دلیل خود را برای وقف «اهمیت دادن و حمایت از موضوعی که برای آن وقف کردهاند» می‌دانند و 7 درصد از آنها از روی عادات خانوادگی یا سنت به سمت کار خیر رفته‌اند. همچنین، در میان کمکهای صورت گرفته به نهادهای آموزشی، بیشترین کمک سهم حمایت از پروژه‌های علمی و فناورانه بوده است.
هرچند در ایران در رسانه‌ها و رویدادهای خیریهای، کمتر اسم بنیادهای دانشگاهی شنیده می‌شود، اما نقش فعالیتهای این بنیادها به صورت روزافزونی در رشد علم و فناوری پررنگ می‌شود. طبق اطلاعاتی که بنیاد حامیان علم و فناوری ایران در دست دارد، در سال 1399، مجموع کمکهای نقدی و غیر نقدی خیرین به بنیادهای دانشگاهی همکارِ بنیاد علم و فناوری ایران برابر989.333.000.000 ریال (تقریباً حدود 4 میلیون دلار) بوده که بخش اصلی این کمکها صرف پروژه‌های عمرانی، مانند خرید یا بازسازی ساختمان‌ها شده است؛ نظیر پروژه‌های ا مربوط به احداث یا تعمیر ساختمان دانشگاه‌ها، خوابگاه‌ها، کتابخانه‌ها و آزمایشگاه‌ها. مصارف دیگر این کمکهای نقدی به تدارک تجهیزات (رایانه، وسایل آزمایشگاه، کتاب و...)، جوایز به دانشجویان و اساتید، تأمین هزینه دارو و درمان و حمایت از مراسم‌ها باز می‌گردد. از بین بنیادهای دانشگاهی کشور، بیشترین حمایت‌های را بنیاد حامیان دانشگاه شریف و بعد از آن بنیاد حامیان دانشگاه شیراز دریافت کردهاند. هرچند کل مبلغ دریافتشده از بنیادهای دانشگاهی در سال گذشته میزان قابل توجهی بوده، اما نیازهای آموزش عالی، بودجه مورد نیاز پژوهش‌ها و پروژه‌های کارآفرینانه و حمایت از دانشجویان و دیگر فعالیتهای پژوهشی، حمایت بیشتری را می‌طلبد.
منابع: