سومین همایش ملی خیر ماندگار با محور «مطالعه و ارزیابی نظام حکمرانی امور خیر در ایران» در تاریخ 12 اسفند 99 به همت موسسه خیریه راهبری آلاء برگزار شد. محورهای این همایش شامل مباحث نظری، تجربههای جهانی، تجربههای ملی، نقش نهادهای بازیگر عرصه خیر، آسیبها و چالشهای حکمرانی امور خیر در ایران، حکمرانی مطلوب امور خیر و نیکوکاری در ایران و ایدههای نو برای حکمرانی امور خیر بود.
در آغاز این همایش محمدصالح طیب نیا، مدیر بنیاد خیریه آلاء، قرن 21 را قرن حکمرانی سازمانهای مردمنهاد دانست و گفت:
به اعتقاد اندیشمندان، قرن 21، قرن توسعه و سیطره سمنها است. در این قرن شاهد کاهش قدرت دولتها و افزایش قدرت سازمانهای مردمنهاد خواهیم بود. تخمین زده میشود که سازمانهای مردمنهاد و خیریهها در دنیا حدود دو هزار و 800 میلیارد دلار گردش مالی داشتهاند.
اگر این خیریهها را یک کشور در نظر بگیریم، پنجمین اقتصاد برتر دنیا خواهند بود. در ایران نیز در سالهای اخیر شاهد توسعه خیریهها و سمنها بودهایم. به طوری که در حال حاضر با احتساب مساجد، نهادهای سنتی و ... حدود 200 هزار خیریه و سازمان مردمنهاد در ایران وجود دارد.
وی افزود: کار خیر فقط به حوزههای اجتماعی محدود نمیشود، بلکه به حوزههای علمی نیز تسری مییابد. اندیشکدههای بزرگ دنیا از محل امور خیر تامین درآمد میشوند. به جز ایران و چند کشور دیگر سایر اندیشکدهها در دنیا مثل بنیاد بیل گیتس غیردولتی و پایهگذار سیاستگذاری و تحول در دنیا هستند.
طیب نیا در ادامه به چالشهای موجود سر راه خیریهها و سمنها اشاره کرد و افزود: عمده ترین این چالشها،
عدم شناخت نخبگان دانشگاهی و حوزوی از این امر، نبود نهادهای نظارتی بر امور خیر و کمبود اطلاعات عملی از حوزه امور خیر است.
در این همایش، نسیم غنبر تهرانی، عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی در این همایش درباره حکمرانی در امور خیر گفت:
حکمرانی معمولا به فرآیندها، سازوکارها، قوانین و نهادهایی گفته میشود که موجب پیشرفت یک امر در جامعه، سیاست و اعمال قدرت در این حیطه میشود. وقتی ما میخواهیم درباره امور خیر صحبت کنیم، میتوانیم از یکسری قوانین یاد کنیم که در حیطه امر خیر وجود دارد. همچنین میتوانیم در زمینه سازوکارها و فرآیندهایی صحبت کنیم که مرتبط با این موضوع در زمینههای خرد و کلان جامعهمان وجود دارد و یا درباره نهادهایی گفتگو کنیم که در این حیطه فعالاند.
پس زمانی که درباره حکمرانی امور خیر صحبت میکنیم، از نهادها (اشخاص حقیقی و حقوقی)، قوانین و مقررات هدایتکننده و بازدارنده این نهادها و همچنین سازوکارها و فرآیندهایی که موجب پیشبرد امور در این حیطه یاد میکنیم.
وی افزود: مهمترین ایرادی که در این زمینه در کشور ما وجود دارد اینست که هیچ کدام از بازیگران این عرصه نمیدانند که میزان تاثیرگذاریشان در فعالیتها کجا و چقدر است؟ در نتیجه نمیتوانند از سازوکارها به خوبی استفاده کنند و اثربخشی لازم را در این حیطه ندارند.
برای فهم این موضوع، باید از لزوم شکلگیری یک طرز فکر و چارچوب فکری صحبت کنیم که اصولا این امر خیر چگونه باید جریان پیدا کند؟ نهادهای آن چه کسانی هستند؟ این مسئله اصطلاحا در تئوریهای مدیریت «پارادایم» نامیده میشود که شامل اصول و مفاهیم یک موضوع است.
سید مهدی خاموشی، رئیس سازمان اوقاف کشور در افتتاحیه این همایش اظهار داشت:
کار خیر در نگاه دینی دارای مولفه و عناصری است که با نگاه بشری امروز تفاوتهایی دارد. در نگاه دینی برای کار خیر خلوص دینی و قصد قربت اهمیت و جایگاه ویژهای دارد. ما اعتقاد داریم که تصدیگری خیریهها همانند سازمانهای مردمنهاد باید به همت و با مدیریت مردم انجام شود. به همین دلیل شوراهای خیریه را در استانها ایجاد کردیم. همچنین اصلاح الگوی حکمرانی امر خیر در سطح کلان کشور با ترویج فرهنگ و فرهنگسازی و همچنین مشارکت اجتماعی محقق خواهد شد.
در ادامه محمدرضا دیانی، رئیس مجمع کارآفرینان کشور، با اشاره به دولتزدگی کارهای خیر گفت:
دولتزدگی سم بزرگی است. امروز مهمترین امر خیر در کشور تولید ثروت به همت خود مردم است. چراکه یکی از عوامل ریشهدار شدن فقر در کشور، تولید ثروت است. در همین زمینه یکی از مهمترین محلهای وقف و کار خیر در کشور در حوزه کارآفرینی است. این سنت اهل بیت نیز بوده است. در همین مورد باید فرهنگ کار خیر در کشور نهادینه شود.
در پایان مراسم افتتاحیه این همایش، سعیدرضا عاملی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، به اهمیت کار خیر در حوزه علم و فناوری تأکید کرد:
زمانی که نیکوکاری و امر خیر در حوزه نوآوری و فناوری صرف شود، شاهد جهشهای فراوان در کشور خواهیم بود و توسعه کشور از همین محل نوآوری اتفاق خواهد افتاد. نیکوکاری میتواند باعث ایجاد حس باهم بودن در کشور شود و این مسئله به اطمینان مردم نیز نیاز دارد که با کارهایی مثل شفافیت مالی از سوی نهادهای نیکوکاری به این اطمینان دامن خواهد زد.
منبع: سومین همایش ملی خیر ماندگار